Το να «ποινικοποιείται» η μη διενέργεια προληπτικών εξετάσεων τη στιγμή που το δημόσιο σύστημα Πρωτοβάθμια Φροντίδας Υγείας τελεί υπό κατάρρευση και δεν μπορεί ούτε καν αυτό τον προληπτικό έλεγχο να προσφέρει στους πολίτες του χωρίς έξοδα και ταλαιπωρία, το χαρακτηρίζω τουλάχιστον άστοχο, θρασύ και επιστημονικά ιατρικά και νομικά ατεκμηρίωτο.
Μερικά ενδεικτικά σημεία των καιρών στη σύγχρονη ελληνική ΠΦΥ, απλά αναφορικά και ακροθιγώς…
-Τα δημόσια νοσοκομεία είναι τραγικά υποστελεχωμένα και σε δυσμενέστατη θέση ως προς τη δυνατότητα προμήθειας διαγνωστικού και φαρμακευτικού υλικού. Οι δομές του πρώην ΙΚΑ επί το πλείστον υπολειτουργούν, δημιουργώντας δυσαναπλήρωτο κενό στην εξυπηρέτηση της ΠΦΥ, και επιφορτίζοντας το ρόλο αυτό στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων που έτσι χάνουν το δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο ρόλο τους. Για τη δυσλειτουργία στα πρώην ΙΚΑ δαιμονοποιήθηκε η μη αποκλειστικού τύπου σχέση εργασίας των απασχολούμενων γιατρών, που ήταν σαφώς προβληματική και ευνοούσε την ανάπτυξη πελατειακής σχέσης, πλην όμως ουδέποτε αντικαταστάθηκαν οι εκδιωχθέντες γιατροί από νέους συναδέλφους με σχέση αποκλειστικής απασχόλησης, αφετέρου πουθενά δεν τέθηκαν σαν κριτήριο απασχόλησης στις τωρινές μονάδες ΠΕΔΥ οι συγκεκριμένες ανάγκες σε γιατρούς ορισμένων ειδικοτήτων, παρά μόνο η επιθυμία των λίγων γιατρών που έμειναν να επιλέξουν το ΠΕΔΥ αντί του ιδιωτικού επαγγέλματος.
-Η ανάπτυξη συνεργασίας με δίκτυο ιδιωτών είναι προβληματική και έωλη, αφού οι μονομερείς πρακτικές του ΕΟΠΥΥ καθιστούν τον οργανισμό απόλυτα αφερέγγυο στις οικονομικές υποχρεώσεις του και αυταρχικό αφεντικό στις απαιτήσεις του, με αλλεπάλληλα κοντόφθαλμα λογιστικού προσανατολισμού σοφίσματα που δυσχεραίνουν την ομαλή λειτουργία κάθε ιδιωτικού ιατρείου και κατ’ επέκταση ταλαιπωρούν τους ασθενείς.
-Υπάρχει απαξίωση του ρόλου του γιατρού, γενικά, αλλά και ειδικά ως υπεύθυνου για την εφαρμογή σχεδίου πρόληψης της υγείας, κάτι που αφενός καλλιεργήθηκε για λόγους πολιτικούς και συντεχνιακούς με στόχο την αποδυνάμωση του κλάδου, αφετέρου δεν προστατεύθηκε από την ίδια ιατρική κοινότητα, που επέτρεψε και επιτρέπει σε επιστημονικά και ηθικά ανεπαρκείς συναδέλφους να εξασκούν το επάγγελμα.
-Ο καταστροφικός ρόλος των ανεύθυνων ΜΜΕ και μέσων κοινωνικής δικτύωσης που διοχετεύουν εύπεπτες και δημοφιλείς θεωρίες ιατρικού ενδιαφέροντος, συχνά επιστημονικά ανυπόστατες και ενίοτε επικίνδυνες, δημιουργεί ένα περιβάλλον απώλειας της εμπιστοσύνης που πρέπει να διέπει τη σχέση γιατρού-ασθενή και καταργεί τη λογική της ιατρικής επίσκεψης και εξέτασης (καθημερινά έρχονται ασθενείς που αντί να παραπονεθούν για συμπτώματα, ζητούν ειδικές εξετάσεις και αυτό-διαγιγνώσκονται με ιντερνετικές αναζητήσεις, πολλές φορές έχοντας ήδη δοκιμάσει θεραπείες)
-Η ολοένα επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση των περισσότερων πολιτών που πλέον λογαριάζουν τα έξοδα τους μεριμνώντας πρωτίστως για τα απολύτως αναγκαία, συντελούν στη διαμόρφωση του σύγχρονου τοπίου στη λειτουργία της ΠΦΥ στην Ελλάδα, όπου οι περισσότεροι ασθενείς απευθύνονται στο γιατρό μόνο όταν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα. Όταν δε ζητούν προληπτικές εξετάσεις «διαλέγουν» τις εύκολες και οικονομικές και όχι αυτές που προτείνει ο γιατρός που ενδεχόμενα ενέχουν έξοδα και ταλαιπωρία. Ένας ολοκληρωμένος προληπτικός καρδιολογικός , γαστρεντερολογικός, γυναικολογικός ή ουρολογικός έλεγχος στο παρόν δημόσιο σύστημα υγείας μπορεί να απαιτεί πολύμηνη αναμονή για ραντεβού ή να μην είναι καν εφικτός, στο δε ιδιωτικό σκέλος της ΠΦΥ να μεταφράζεται σε κόστος που αρκετοί δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να διαθέσουν. Επιπλέον, οι διαρκώς μεταβαλλόμενοι περιορισμοί που τίθενται μέσω της διαδικασίας ηλεκτρονικής συνταγογράφησης δημιουργούν τοπίο σύγχυσης και λογιστική αντιμετώπιση στη διαδικασία παραγωγής προληπτικών εξετάσεων υγείας, που θα έπρεπε να λειτουργεί υπό αυστηρό μεν έλεγχο, αλλά απρόσκοπτα και προσανατολισμένα στην ουσία της πρόληψης που είναι ο πυλώνας κάθε συστήματος υγείας.
Η παροχή υπηρεσιών υγείας είναι πανάκριβη. Η τεχνολογική εξέλιξη είναι ασταμάτητη στο διαγνωστικό και στο θεραπευτικό σκέλος και η δημόσια υγεία οφείλει να μπορεί να ακολουθεί την πρόοδο της επιστήμης. Από την άλλη, η υγεία είναι το υπέρτατο κοινωνικό αγαθό και το δικαίωμα δωρεάν πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας για κάθε πολίτη πρέπει να το υπερασπίζεται σθεναρά κάθε πολιτική και κοινωνική οργάνωση. Σωρευτικές από χρόνια λανθασμένες πολιτικές στον τομέα της υγείας, διαφθορά, απροθυμία εναντίωσης στα οργανωμένα συμφέροντα και η αδυναμία συγκρότησης ενός μακροπρόθεσμου υπερκομματικού σχεδίου για τη δομή της υγείας, έχουν οδηγήσει στην δραματική σημερινή εικόνα. Η μελλούμενη καταβαράθρωση των δεικτών υγείας στην Ελλάδα θα οφείλεται κυρίως στην αθρόα εκροή των νέων επιστημόνων υγείας στο εξωτερικό λόγω ανεργίας, επιστημονικής τελμάτωσης και χαμηλών συγκριτικά αμοιβών, στη γήρανση του υπάρχοντος επιστημονικού δυναμικού και στην αδυναμία του συστήματος υγείας να ακολουθήσει τους παγκόσμιους ρυθμούς της επιστήμης και να ενσωματώνει έγκαιρα και αποτελεσματικά σύγχρονες διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους λόγω οικονομικής δυσχέρειας.
Ως εκ τούτου, αυτό που ο υπουργός χαρακτηρίζει «αμέλεια» των Ελλήνων απέναντι στην υποχρέωση τους να υποβάλλονται σε προληπτικές εξετάσεις , πιθανά αντιστοιχεί σε οικονομική δυσχέρεια των πολιτών και διαχειριστική ανεπάρκεια των πολιτικών. Για το οποίο τελευταίο κανείς πολιτικός δεν σκέφτηκε ποτέ να θεσπίσει πρόστιμα…
* Γιατρός Παθολόγος